Branca

[Milleiro]

BRANCA / da BRANCA

TOPONIMIA
BERGONDO (A Coruña) Guísamo (Santa María) Pedras Brancas
BOQUEIXÓN (A Coruña) Sucira (Santa Mariña) Fontebranca, A
COSPEITO (Lugo) Goá (San Xurxo) Casabranca, A
COSPEITO (Lugo) Roás (San Miguel) Casabranca
CRECENTE (Pontevedra) Vilar (San Xorxe) Pedrabranca, A
GOMESENDE (Ourense) Penosiños (San Salvador) Fontebranca
GUITIRIZ (Lugo) Negradas, As (San Vicenzo) Pena Branca, A
LÁNCARA (Lugo) Cedrón (Santiago) Casabranca, A
LOURENZÁ (Lugo) Santo Adrao de Lourenzá (Santo Adrao) Casa Branca, A
MAÑÓN (A Coruña) Ribeiras do Sor, As (San Cristovo) Pena Branca, A
MOECHE (A Coruña) San Xoán de Moeche (San Xoán) Casabranca
MONFERO (A Coruña) Taboada (Santa Mariña) Casabranca, A
PARADELA (Lugo) Castro de Rei de Lemos (Santa María) Uceira Branca
PONTES DE GARCÍA RODRÍGUEZ, AS (A Coruña) Ribadeume (Santa María) Folla Branca
RAMIRÁS (Ourense) Penosiños (San Salvador) Fonte Branca
RIBADEO (Lugo) Rinlo (San Pedro) Virxe Branca, A
RIBADEO (Lugo) Vilaframil (San Lourenzo) Carreira Branca
RIBEIRA (A Coruña) Palmeira (San Pedro) Branca
SADA (A Coruña) Soñeiro (San Xián) Vilabranca
SANTIAGO DE COMPOSTELA (A Coruña) Aríns (San Martiño) Torre Branca, A
SANXENXO (Pontevedra) Gondar (San Tomé) Xunca Branca, A
SAVIÑAO, O (Lugo) Seteventos (Santa María) Pedras Brancas
VAL DO DUBRA (A Coruña) Niveiro (San Vicente) Torre Branca, A
VIGO (Pontevedra) Santo André de Comesaña (Santo André) Pedra Branca
VILALBA (Lugo) Noche (San Martiño) Xestas Brancas
VILALBA (Lugo) Santaballa (San Pedro) Areabranca
ORDES (A Coruña) Poulo (San Xulián) Blanca

DISTRIBUCIÓN NO PAÍS GALEGO
Coa grafía Dablanca
Provincia da Coruña: 3 abonados
Provincia de Lugo: 31 abonados, en concellos como Friol, Antas de Ulla, Viveiro...
Non se atopan no resto da Galiza

Coa grafía Blanca
Provincia da Coruña: 3 abonados
Provincia de Lugo: 2 abonados, un deles como "da blanca"
Provincia de Ourense: 1 abonado
Provincia de Pontevedra: 7 abonados, no concello de Pontevedra

LIÑAXE E PEDRAS ARMEIRAS
Non teño constancia

OPINIÓN PERSOAL
Tratase, presumibelmente, dun apelido galego

[LoisDelhe]

Blanca/Branca?/Dablanca/Dabranca?

Gostaria, se possível, que no título deste apelido incluisses também os correspondentes com a grafia "restaurada", isto é, Branca e Da Branca. Onde aparece Branca é na listagem dos topónimos, suponho que seguindo o noménclator oficial da Xunta.

Talvez (e daí os dous signos de interrogaçom) nom achasses apelidos com a grafia própria do galego. Porém, sei de algum caso Dablanca que galeguizou o seu apelido e agora é Da Branca (a este tipo de mudanças nem juízes nem registos civis se oponhem quando fundamentadas por um organismo competente em matéria lingüística); enfim, que polo menos há um par de casos que, digo eu, se nom aparecerem, aparecerám um dia no guia de teléfonos.

E, continuando na linha de inclusom dos topónimos da Terra Eu-Návia, podem-se mencionar estes dous:

CASA BRANCA (freguesia de Coanha, concelho de ídem.).

PEDRA BRANCA (freguesia de Boal, concelho de ídem.).

[Milleiro]

Xa cambiei o pé de entrada do tópico. A dúbida que tiña era a existencia do concello de Os Blancos (Ourense) pois se cadra poderia ter outra orixe etimolóxica.

[LoisDelhe]

É satisfactório ver que as minhas achegas som de utilidade. Mas, postos a pedir, insistiria em que sempre incluades (por favor) os topónimos das áreas culturalmente galegas (nom o som politicamente, isto é umha obviedade) arraianas da Comunidade Autónoma. Pola minha parte, no que atinge aos eu-naviegos comprometo-me a vos fornecer a maioria deles, som originário de aló e o nom o fazer para mim supom estardes mutilando umha parte da realidade da "genealogia" galega (em senso amplo); além do mais, reparade que muitos casos de apelidos e linhagens aqui consignados traspassam esa fronteira culturalmente fictícia.
Obrigado.

[kruzul]

Ola:
O apelido coa grafía restaurada na cabecira debería ser:

Blanca/Branca/Dablanca/Dabranca senón nas mesmas pero ó revés.

[Milleiro]

Ricardo,

Nen que dicer teño que cando eu meto un apelido no foro, poñoo na sua forma galega e despois na Encicopedia colocoas en todas as grafias existentes.

[LoisDelhe]

Concordo contigo, Cruzul, naturalmente, se nom escrevim o título na ordem que tu o figeche foi nem mais nem menos que por nom emendar o autor do artigo, pois que, em definitiva, eu também nom sei se quando se inclui um apelido se está a fazer dando preferéncia à forma galega ou se quem o fai conta com informaçom adicional que lhe permite considerar como forma galega ao melhor umha que a outros nos pode parecer que nom o é.

Neste caso, penso que tés toda a razom, de preferéncia deveriam aparecer aquelas formas cuja grafia respeite com mais fidelidade a lingua galega nom deturpada pola influéncia castelhana, aqui Branca e Da Branca ou (a já nom tam clara) aglutinada Dabranca.

A propósito, algum de vosoutros/as poderia explicar-me ou remeter-me para o aptdo. de "xenealoxia.org" onde se explique os significados e diferenças entre "mozo", "moderador", "foreiro maior", etc. Também gostava de saber a origem de tudo o que tem a ver com a heráldica. É tema este que confesso nom acabo de entender nem ver claro o seu sentido hoje em dia.

[kruzul]

Ola Lois:

Eu tamén contigo e coa orde tamén, é a túa, eu só a copie e peguei.

Este é un tema que xa debatín con Xavier máis veces e no que non admite a falla do procedemento. I eu falo polo que teño diante, non polo que ó mellor podería ser despois, a intención polo menos está clara.

Explicareime, para min os apelidos non teñen o mesmo tratamento que os topónimos, polo menos a priori, e do xeito que tenta impoñer sempre que pode Xavier. Os apelidos aínda que relacionados en moitísimos casos cos topónimos, non se poden contabilizar según un intres persoal acháiante e reducionista. No caso que nos ocupa (pero que pódese extrapolar no que estou a dicir a ós mais casos) dise en Pontevedra 7 abonados, Ourense 1..., sen ningún dato máis, e a menos que sexa por inspiración divina, ¿de onde podo deducir coma investigador que ese apelido debería ser Branca?, e xa nin cito na cabeceira o que atopei: Branca. Eu chámolle prestixiditazón atopo tantos Blanca, aquí, tantos Blanca alí (ollo nos teléfonos como úneca fonte) e digo apelido: Branca, alucinante.

Porque pode resultar que investigando as xenealoxías dos portadores dos apelidos resulte que estaría ben Branca, pero tamén pode moi ben resultar que o apelido sexa xenuinamente Blanca.
Quero dicir que as afirmacións, se queremos que nos tomen en serio os máis, hai que facelas con datos, non polos gustos persoais ou mesmo o que nos gustaría a cada un que fose.
É un tema recorrente este que espero algún día aclaremos. Porque no que si estamos de acordo é en incluír a que sería a forma galega ademais da existente.

Tamén dicir que o tema dos apelidos entra máis no terreo privado ou si se quer familiar, mesmo os nomes das persoas, é deberíase ser extremadamente sensible e cauto á hora de opinar sobre a cuestión, ou polo menos así o vexo eu.

FOROS
En canto ó que preguntas sobre novo, mozo, foreiro, foreiro maior, etc, equivalen nunha versión que fixen eu ó que coñecese nos Foros como “rango” RANGO, “que está asociada co número de mensaxes que escribiu no foro (xeralmente son estrelas ou bloques)” das FAQ http://www.xenealoxia.org/modules.php?n ... s&file=faq (tamén información sobre os moderadores e administradores).O rango non di nada da calidade do que envía mensaxes, só do número de mensaxes publicadas. Sírveche de referencia rápida para valorar o grao de participación dun de nos, nos Foros.

Nos nomes dos rangos teño que dicir que nunca fiquei moi satisfeito, a intención era que foran algo simpáticos, pero mesmo resultan algo petulantes .

[kruzul]

Ola de novo:
Esquecéuseme comentarche da heráldica, na que son profano. En xeral a heráldica tal como a popularizan algunhas casas comerciais, insisto algunhas, opino que non ten valor, é un divertimento, pero que ten moita aceptación e produce ingresos.

Como investigador, pois é un detalle máis a engadir ós datos desa familia, o mesmo que os títulos, a casa, o lugar, as propiedades, a profesión e todo o que se che ocorra. Sí é interesante, pero no mesmo grao que calquera outro detalle que podas xuntar sobre a familia ou personaxe, vas xuntando todas as pezas e podes imaxinar dun xeito máis completo como é que vivían i eran. Tamén nos mobles do escudo, a impresión psicolóxica non é o mesmo cunha árbore que un león, ou unha cabeza cortada de lobo, por exemplo.
O que alguén lle de máis importancia a un apelido porque existiu unha familia con ese apelido que tiña armas, é unha parvada, por iso hai que insistir en que as armas non van asociadas ós apelidos, como tampouco o fan os títulos nobiliarios.
O que lees “pedras armeiras” nos apelidos, refírese á representación en pedra que facía a familia das súas armas en xeral nun lugar ben visible do fronte da casa, o que non existan pedras armeiras non implica tampouco que esa familia non dispuxese de armas. Redactado así, pode dar lugar a equívoco, aínda que o termo pareza máis galego.

Todo o que che podo decir eu é a este nivel básico.

[LoisDelhe]

Agradeço todas as respostas que gerou a minha intervençom neste tema do foro. Cruzul, já entrei na secçom de xenealoxia.org da que me enviache ligaçom e consultei algumha cousa interessante sobre o funcionamento do foro.

Abundando no tema de Branca/Blanca, realmente penso que Blanca deve ser apenas castelhanizaçom da forma genuína galega "Branca"; para confirmar isso (e outros casos similares) nom há mais do que fazer umha pesquisa em Google com a forma Da Branca e aparecem múltiplos exemplos de apelidos com origem em topónimos portugueses idénticos. Nunca me dediquei ao estudo do topónimo "branca" mas muito provavelmente tenha a ver com um tipo determinado de terra ou funcionar como qualificativo de outras realidades físicas (pedra, rocha, castelo, rio, torre, casa, etc.), e com o significado que parece óbvio de coloraçom alva ou auséncia de cor, segundo se considerar.

Contodo, penso que para orientar hoje a qualquer que leve o apelido Blanca ou Dablanca e se achegue a esta web, pode ser conveniente, e mesmo desejável (nom há porque ser redutor de mais) que se coloquem os apelidos na sua forma castelhanizada também no título. Como? Pois podem-se colocar em cursivo ou de outra maneira diferenciadora que se lhe ocorrer ao autor do tema. É a minha opiniom. Dessa maneira penso que se pode dar satisfacçom a mais gente e, ao tempo, deixar constáncia de qual é a forma genuinamente galega.

Quando estou a escrever esa vejo que

[LoisDelhe]

Parece ser que a mensagem anterior pulou para a palestra antes de tempo.

Estava a escrever que visei a última resposta de Cruzul (Ricardo) sobre o assunto da Heráldica. Graças. Verás, é que sempre me pareceu esse tema pouco sério. Mas o caso é que, como tu bem dizes, há quantidade de gente que verdadeiramente acredita nessas, ao meu modo de ver, "paparruchas". Mas, com o foque que lhe dás na mensagem que me envias, já vejo que colocais essa matéria no justo termo, mais umha curiosidade que outra cousa, e tamém um excitante mais da fantasia relativamente ao passado.

No meu entender, a toponímia sim que achega aspectos realmente interessantes e reveladores do passado dos nossos devanceiros, entendidos estes como povos anteriores no seu conjunto, com umha cultura e umha língua das que ficam as pegadas muitas vezes através desses nomes que cumpre decifrar. Mas também nisto há muito engano e, por assim dizer, "falsos amigos". Depois está a vaidade das pessoas, da que ninguém de nós fica isento, que as leva a acreditar igualmente nas mais peregrinas teorias, com muito aparente pedigree, isso sim, mas que a maior parte das vezes tenhem umha explicaçom singela, racional e coerente, embora seja as mais das vezes muito prosaica.

Em geral, obervaredes que mesmo os apelidos mais aparentemente rimbombantes tenhem na sua origem (seja esta oronímica, fitonímica, antroponímica, etc.) a humildade que precisarom os seus criadores, que nom forom outros que as pessoas correntes e vulgares da tribo, do clã, do povo que precisou de usar tal ou qual palavra para nomear a sua realidade imediata. Por isso, em ocasiões pode parecer grotesco como algumhas pessoas se ufanam de umha linhagem ou apelido, sem sequer a certeza de que pertencem a umha família que o fijo salientar por algo e, por suposto, sem consciéncia da significaçom primitiva.

E, antes, fiquei sem comentar algo que apontava Milleiro, a sua dúvida quanto ao topónimo Os Blancos (que agora nom sei se está já referenciado em secçom à parte). A verdade, essa mesma dúvida tenho-a eu, porque o Nomenclátor da Xunta conserva esta denominaçom, com o som "bl". Porém, o reintegracionismo, nom sei se com alicerces em algum homónimo portugués dá, no seu TOPOGAL, do Portal Galego da Língua, a forma Os Brancos. Suponho que, polo lado "oficialista", talvez alguém como o Prof. Xavier Navaza poderia aclarar a questom de porqué a Comissom de Toponímia da Xunta dá a primeira forma como válida (apesar da sua morfologia aparentemente suspeita de castelhanismo) e, polo lado da AGAL, o Prof. Martinho M. Santalha também poderia dar razões sobre porque se decidirom pola segunda forma.

Perdom pola talvez léria excessiva. Cumprimentos aos interessados neste tema.

[kruzul]

Ola de novo:

Abundando no tema de Branca/Blanca, realmente penso que Blanca deve ser apenas castelhanizaçom da forma genuína galega "Branca"; para confirmar isso (e outros casos similares) nom há mais do que fazer umha pesquisa em Google com a forma Da Branca e aparecem múltiplos exemplos de apelidos com origem em topónimos portugueses idénticos.

Vexo que falas con cautela, pero eu quero insistir, ás veces os temas digamos linguísticos non se corresponden cos criterios digamos xenealóxicos. O mesmo que miras no Google mira tamén no http://www.familysearch.org/
mira as persoas "Blanca" en toda España.
Mira tamén hoxe en día en http://www.telefonica.es/index/guiastel ... ancas.html, busca en calquer provincia española.

A pregunta que eu fago é ¿coma podo saber eu que o Blanca de Ourense, por exemplo, non é dunha liñaxe de Valladolid "Blanca"? Se te das conta teño as mesmas razóns que para darlle a outra orixe, as que me de a gana, como descoñezo a súa xenealoxía. "As que me dé a gana" é un xeito de falar, o que digo que non se pode saber.

Para min os teléfonos de forma xeral non teñen máis valor que a de saber a distribución dun apelido tal coma se escribe hoxe. Mirar a guía de teléfonos e mesmo o Google (só) i escomenzar a sacar conclusións, polo menos en moitos casos, é aventurado.

Do Arquivo do Reino de Galicia algúns (hai máis) Da Branca, Da Blanca, Blanca, documentados

ALONSO GARCÍA DA BRANCA CON PEDRO RAMIREZ, SOBRE EXHIBICION DE TITULO DE ESCRIBANO EN PAZOS DE ARENTEIRO. 1595 XVI A REINO DE GALICIA

EL MONº DE S. CLODIO CON ALONSO GARCIA DA BRANCA. SOBRE MARAVEDIS. 1613 XVII A REINO DE GALICIA

MATEO DA BRANCA CON FRANCISCO DO SOUTO Y EL OFICIO DE LA JUSTICIA, SOBRE USO DEL OFICIO DE CIRUJANO POR MATEO DA BRANCA. 1602 XVII A REINO DE GALICIA



ALONSO GARCÍA DA BLANCA CON LA JUSTICIA Y REGIMIENTO DE LA VILLA DE LEVOSENDE, SOBRE ELECCIÓN DE ALCALDES. 1599 XVI A REINO DE GALICIA

CONVENTO DE STO. DOMINGO DE LA CORUÑA CONTRA MARIA BLANCA Y CONSORTES, SOBRE REIVINDICACION DE BIENES EN S. VICENTE DE ELVIÑA. 1522 a 1833 A REINO DE GALICIA

EL CONDE DE RIBADAVIA CON ALONSO GARCIA DE BLANCA: REIVINDICACION POR EL LUGAR DE CARREGAL EN VERAN. 1551 a 1833 A REINO DE GALICIA

LEONARDO DA BLANCA Y ANTONIO DE HERMIDA MOSQUERA CON JACINTO FERNÁNDEZ. AUTO ORDINARIO POR EL MONTE DE OUTEIRO DA VEIGA. 1696 XVII A REINO DE GALICIA

MONASTERIO DE MONTEDERRAMO Y CASTRO DE REY, SU ANEJO, CON ESTEBAN DE CASTRO Y OTROS, SOBRE REIVINDICACIÓN DE LOS LUGARES DE VALDOCOUTO, BECEIRA BLANCA Y OTROS EN CASTRO DE REY. 1531 a 1833 A REINO DE GALICIA

[kruzul]

Ola a todos:
Poño agora uns aportes que podan arroxar algo máis de luz dende outras visións que non a miña.
Están tomados da Enciclopedia Galega Universal, onde é asesor de Toponimia, Gonzalo Navaza, e tamén colaborador da sección Onomástica, entre outros; e de Simboloxía e Heráldica, Eduardo Pardo de Guevara.

Blanca Onom ==> Blanco

Blanco
Apelido que ten a súa orixe nun alcume, motivado pola cor pálida da persoa ou pela cor do cabelo. Actualmente non se conserva a forma Branco, aínda que na época medieval alternaban os grupos consonánticos bl/br. Documéntase no s.XIV: "Alfonso Rodriguez dito Branco" (doc ano 1339 en E. Duro Peña, "Catálogo de los documentos privados en pergamino del Archivo de la Catedral de Orense 888-1554, 1973, p 195), "Juan Blanco" (doc ano 1383 en E. Duro Peña, El Monasterio de Ribas de Sil, 1977, p327). No período medieval tamén se atesta a forma feminina aplicada a mulleres. É probable que as formas do plural teñan orixe toponímica, pois actualmente existen os lugares dos Blancos espallados por toda Galicia.

Témolo con máis datos publicado en Apelidos http://www.xenealoxia.org/modules.php?n ... ent&id=235

Blancas Hist/Heráld Liñaxe orixinaria das montañas de Ribagorza, dende onde se estenderon por Aragón. Unha das ramas pasou a Galicia. As súas armas levan, en camo de ouro, cinco cruces planas de goles, postas en aspa.

(Negriña miña) Persoalmente estas reseñas merecenme menos creto, e son de vez en cando contestadas nestes mesmos foros.

Blancos Onom ==> Blanco.

Branca Onom Prenome feminino procedente da tradición cristiá que equivale a Alba e Neves. Ven do xérmanico *blank "branco, claro, Brillante" que habería de substituir practicamente ó albus latino como adxetivo na lingoa común. [...]

Para Brancas non ten entrada como tal, pero sí coma apelido dun pintor portugués Jácome de Brancas do século XVI.

Nas guías telefónicas só aparece un abonado na Coruña (aparecen dous pero son a mesma persoa) como de las Blancas. Para Brancas non atopei ningún.

Para Blanca teríamos tres posibles orixes:

• - Dun lugar chamado Branca/Blanca.
  - Da forma feminina do alcume Blanco.
  - Dunha persoa chamada Branca.

Só estas tres orixes do apelido, darían lugar como mínimo a tres apelidos diferentes con tres xenealoxías diferentes.

Neste caso o plural opino que podería tratarse como unha excepción, pero non o sei, habería que mirar máis, eu só mirei en PaginasBlancas para Galicia. Pero de ser verdade a cita sobre a liñaxe Blancas, cunha rama que pasou a Galicia, teríamos unha (entre outras) orixe para o apelido Blancas, pero non deturpada.